Nazende (Fasulye)
Sıcak iklimlerde ise yıl boyunca defalarca ekilebilir.
İKLİM-TOPRAK İSTEKLERİ
Ilık, sıcak iklim bitkisi olmakla beraber hasat süresi kısa olduğu için soğuk iklimlerde de yetiştirilebilir. Böyle yerlerde soğuklar tamamen geçince ekilir, yaz bitmeden bolca ürün alma imkânı olur. Sıcak iklimlerde ise yıl boyunca defalarca ekilebilir.
Fasulye organik maddelerce zengin, çabuk ısınan, killi, kumlu ve geçirgen toprakları sever. Sert, ağır ve kireçli topraklarda iyi yetişmez.
TOHUM
Fasulye tohumu alınırken maksada uygun olmasına dikkat edilmelidir. Barbunya gibi bazı cinslerin hem tazesi hem de kurusu yenebilirken, kuru fasulye cinslerinin çoğu taze haldeyken son derece kılçıklı veya parşömenli olup taze tüketilmeye elverişli değildir.
Halk arasında kırk günlük fasulye olarak bilinen bir cins çok çabuk hasada gelir. İlkbaharda turfanda yetiştirmeye elverişlidir. Oturak fasulyeler de erkencidir.
Güz fasulyeleri ise erken ekilse dahi oldukça geç ürün verirler.
Bu yüzden tohumlar güvenilir yerlerden temin edilmelidir. Fasulye mümkünse bir defada değil, mevsim boyunca fasılalar halinde ekilir. Erken ilkbaharda, yaza doğru ve yaz sonlarında üç kerede ekilirse bahçeden uzun zaman körpe ürün alınabilir.
TOPRAK HAZIRLIĞI VE TOHUM EKİMİ
Fasulye ekilecek alan metrekare başına bir kova iyice yanmış çiftlik gübresi ile güzelce kazılır ve işlenir. Toprak hazırlığı 1-1,5 ay önce yapılmalıdır. Ekimden önce sıralar (karık) hazırlanır. Tohum ekimini sıra üzerine yapmak bakım ve sulama açısından daha kullanışlı olacaktır. Sırık fasulyelerinde her sıra arası 70 cm olmalıdır. Sıra üzerlerine 30-40 cm ara ile açılan ocaklara yarımşar kürek gübre atılır ve çapa ile karıştırılır. Her çukura kaliteli 4-5 tohum atılır. Ekim derinliği de 4-5 cm olmalıdır.
Oturak fasulyelerde sıra araları 50-60 cm bırakılır. Sıra üzerlerine tohumlar 10 cm ara ile tek tek ekilir.
Sırık fasulye daha çok gübre ister. Bunlara yer fasulyelerinden 2 kat fazla gübre verilmelidir.
BAKIM İŞLERİ
Fasulyeler çimlenip, gerçek yaprakları görününce çapa işleri başlar. Her çapalamada fidelerin boğazları doldurulur. İki çapa yeterli olur. Kol vermeye başlayınca sırık fasulyelere 2-3 metre uzunlukta sağlam sırıklar çakılır.
SULAMA
Fasulye çiçeğe duruncaya kadar fazla sulanmaz. Yine de aşırı sıcak ve kurak havalarda fideler susuz bırakılmamalıdır. Çiçeklenen ve meyveye duran fasulyeler artık düzenli sulanır. Kökü kurumadan her 4-5 günde bir doyunca su verilir. Her ürün toplandıktan sonra mutlaka sulanır. İki haftada bir sulama sırasında gübre şerbeti verilirse verimi çok artar.
HASTALIK VE ZARARLILAR
Hastalıkları önlemek için her yıl aynı yere ekim yapılmaz. Münavebe için bir yıl domates, ertesi yıl lahana, karnabahar gibi kış sebzeleri, üçüncü yıl fasulye ekilebilir. Hastalıklara dayanıklı ve ilaçlı tohum kullanılır. Yaprak bitlerine karşı ev yapımı ilaçlar kullanılabilir. Mantar hastalıklarına karşı gerekirse bakırlı ilaçlar kullanılır.
TOHUM EKİMİ VE YÖNTEMLERİ
Genç bir bitki elde etmek için saksı, küvet, kasa gibi tohum ekim kaplarına ekim yapılabilir. Bunun yanında sera içindeki veya açık alandaki bitki yetiştirme yataklarına da ekilebilir. Tohumla üretimde tohum özelliklerine ve yetiştirme tekniği koşullarına bağlı olarak dağınık ekim, sıraya ekim (sık düzenli, şerit) ve ayrı ayrı ekim gibi yöntemler kullanılabilir.
Tohum ekiminde kullanılacak kaplar, her türlü hastalık ve zararlılara karşı steril hale getirilmelidir. Eğer bu kaplar daha önceden de kullanıldıysa üzerinde diğer ekimin zararlı artıklarını taşıyabilir. Daha önceden kaplarda bulunan hastalıklar yeni ekilecek tohumlara da geçebilir. Bunun için de mutlaka kapların steril edilmesi gerekir.
Kaplar çamaşır suyu ile karıştırılmış suda birkaç saniye tutularak çıkarılır. Daha sonra tekrar saf su ile yıkanarak ekime hazır hale getirilir. Yine kapların herhangi bir bitki koruma ilacı ile ilaçlanarak sterilizasyonu da sağlanabilir. Burada dikkat edilmesi gereken konu sterilizasyon maddesinin kabın tümünü kaplamasıdır.
Kapların Doldurulması
Ekimde kullanılacak kapların drenajları sağlanmalıdır. Bu da alt kısımlarına serilen çakıl, kiremit parçası vb. maddelerle sağlanır. Daha sonra steril edilmiş ve ekime hazır halde olan kaplar seçilen harçlardan biri ile doldurulur. Eğer tohum kasaları doldurulacak ise içlerine harç boşaltılır. Tohum kasası, 3/2 oranında harç ile doldurulur. İçine harç doldurulan tohum kasalarının ekimden önce bir tokmak yardımı ile üzeri düzeltilir. Buradaki amaç tohumların ortama eşit dağılmasını sağlamak ve oluşabilecek su birikimini ortadan kaldırmaktır. Daha sonra harç ile doldurulan tohum kasaları, meydana gelebilecek hastalıklara karşı koruyucu önlem olarak ilaçlı su ile sulanır. Bunun için fungusitlerden yararlanılır.
Eğer tohum ekimi çok gözlü multipotlara ( viollere ) yapılacaksa harcın her göze gelmesine dikkat edilir. Bir kez üstleri bastırılarak tekrar harç ile doldurulur. Gözlerin çok sıkı doldurulmaması gerekir. Ancak sulandığında da çökecek kadar gevşek doldurulmaması gerekir. Bunlar da ilâçlı su ile sulanır.
Ekime hazır hale getirilen tohum ekim yerleri bir süre bekletilerek bu yerlerin suyunu çekmesi sağlanır. Daha sonra hazırlanan bu yerlere tohum ekimi yapılır.
Tohum Ekim Yöntemleri
İç mekân süs bitkilerinin tohumları seralarda hazırlanmış yastıklara, kasalara, saksılara veya polietilen torbalara ekilir. Dış mekân süs bitkilerinin tohumları ise dışarıda soğuk yastıklara veya direkt araziye ekilir. Yine sebze, meyve tohumları da dışarıya ekilir. Tohum ekimi, hazırlanan tohum kapları ya da yastıklara elle veya makine ile yapılır.